Franz Kafka, günlüğünde Praglı bir sanatçının şu cümlesini alıntılar: “Görüyorsunuz ya, bütün dilleri konuşuyorum, ama Yiddiş
dilinde...” Faslı yazar ve akademisyen Abdelfattah Kilito da makale ve ders notlarını bir araya getirdiği bu kitabında, incelikli mizahı ve eşine az rastlanır entelektüel birikimiyle, insanın anadilinden özgürleşmesinin mümkün olup olmadığını ve ikidilliliğin bir yazar için ne anlama geldiğini araştırıyor. Kilito’nun, Arap aydınlarını uzun zamandır meşgul eden kimlik ve ötekilik sorunu etrafında dönen denemeleri, Roland Barthes’tan Câhiz’e, Fâris eş-Şidyâk’tan Petrark’a, Don Kişot’tan Bin Bir Gece Masalları’na uzanırken, Arap romanının ortaya çıkışı ve çağdaş Fas edebiyatının gelişimine özgü meselelere de ışık tutuyor. Çoğunlukla olumsuz bir şey olarak düşünülen borç, entelektüel dünyada olumlu bir anlam taşır; eski yapıtlar için yeni bir yaşamın işaretidir, onlara bahşedilmiş, söz verilmiş bir vita nova’dır. Ne denli borçluysam o denli zenginim. Hiç borçlanmayan ya da artık borçlanmayan bir edebiyat yok olmaya mahkûmdur.
